48. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΜΟΝΩΣΗΣ ΑΓΩΓΩΝ. ΠΩΣ; ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ; (ΑΡΘΡΟ ΤΩΝ ΣΑΛΕΥΡΗ - ΧΑΝΤΖΗΣΟΦΙΑΝΟΥ)

Για αυτό το είδος μέτρησης, η εγκατάσταση πρέπει να προετοιμαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε το κύκλωμα να μην είναι υπό τάση (ΕΛΟΤ HD384, Παράρτημα Π.61-Ε, παράγραφος Ε612.3).

Βάση της παραγράφου 612.3 του ΕΛΟΤ HD384:
612.3 Μέτρηση της αντίστασης μόνωσης της ηλεκτρικής εγκατάστασης
Η αντίσταση μόνωσης πρέπει να μετρηθεί μεταξύ κάθε ενεργού αγωγού και του αγωγού προστασίας ή της γης.
Σημειώσεις:
1. Στο σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΝ-C, ο αγωγός ΡΕΝ θεωρείται ότι αποτελεί μέρος της γης.
2. Σε χώρους επικίνδυνους για πυρκαγιά θα πρέπει να γίνεται και μέτρηση της αντίστασης μόνωσης μεταξύ των ενεργών αγωγών.
Άρα η αντίσταση μόνωσης πρέπει να μετρηθεί σε:
• Μονοφασικό σύστημα 230V ως εξής: Για κάθε γραμμή ή κύκλωμα μεταξύ L-PE και μεταξύ N-PE (γιατί και ο Ν θεωρείται ως ενεργός αγωγός). Ως τιμή αντίστασης μόνωσης θα θεωρηθεί η χειρότερη των δύο αυτών μετρήσεων (επομένως και η αναγραφόμενη στο Πρωτόκολλο Ελέγχου).
• Τριφασικό σύστημα 400V ως εξής: Μεταξύ L1-PE, L2-PE και μεταξύ L3-PE (η περίπτωση Ν-ΡΕ μπορεί να αγνοηθεί αν ο Ν θεωρείται ως μη ενεργός αγωγός λόγω της τριφασικής ισοκατανομής σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να μετρηθεί). Ως τιμή αντίστασης μόνωσης θα θεωρηθεί η χειρότερη των τριών αυτών μετρήσεων ή τεσσάρων όπου απαιτείται (επομένως και η αναγραφόμενη στο Πρωτόκολλο Ελέγχου).

Διαδικασία μέτρησης:
1. Διακόπτουμε την παροχή της ΔΕΗ (ΕΛΟΤ HD384, Παράρτημα Π.61-Ε, παράγραφος Ε612.3) και ταυτόχρονα απενεργοποιούμε τον διαφορικό διακόπτη ρεύματος (ΔΔΡ ή Ρελέ ή RCD) ώστε να μην βλέπει ουδέτερο η εγκατάσταση.
2. Σε περίπτωση που για κάποιο λόγο δεν υπάρχει ΔΔΡ (!!!!!), και δεν υπάρχει μέσο διακοπής του ουδετέρου, ο ουδέτερος θα πρέπει να αφαιρεθεί από την μπάρα (αυτό εξασφαλίζει σε συστήματα ουδετέρωσης την απομόνωση του κοινού κόμβου με την γείωση).
3. Επειδή στην εγκατάσταση το όργανο θα δώσει μία μεγάλη DC τάση είναι σκόπιμο η αποσύνδεση του κεντρικού αγωγού γείωσης από την μπάρα των γειώσεων του πίνακα (με αυτό τον τρόπο προστατεύουμε ώστε αν ο αγωγός αυτός προέρχεται από κάποιον κοινό κόμβο, να μην δεχθεί ο κοινός αυτός κόμβος την DC τάση). Η αποσύνδεση αυτή εξυπηρετεί και συστήματα ουδετέρωσης όπου ο αγωγός προστασίας (ΡΕ) έχει κοινό κόμβο με τον αγωγό ουδετέρου (Ν).
4. Αν ο έλεγχος των γραμμών γίνεται μέσω αυτόματων ασφαλειών, τις απενεργοποιούμε ή αποσυνδέουμε τους αγωγούς φάσεων από αυτές.
5. Είναι σκόπιμο η μέτρηση να γίνει από την πλευρά του πίνακα ώστε να εξασφαλίζει τον έλεγχο της διανομής της γραμμής, όπως γίνεται και η διανομή της παροχής (ΕΛΟΤ HD384, Παράρτημα Π.61-Ε, παράγραφος Ε612.3).
6. Τοποθετούμε το άκρο του οργάνου που σχετίζεται με την σύνδεση της γείωσης στην μπάρα των αγωγών γείωσης (με όλες τις γειώσεις συνδεδεμένες, όπου η «μαμά» γείωση είναι σκόπιμο να έχει αποσυνδεθεί) και το άλλο άκρο το οποίο σχετίζεται με τον αγωγό φάσης στον αγωγό φάσης της γραμμής της οποίας την αντίσταση γείωσης θέλουμε να μετρήσουμε.
7. Επαναλαμβάνουμε την παραπάνω διαδικασία μεταξύ μπάρας γείωσης και ουδετέρου αγωγού της  γραμμής που ελέγχουμε. (Η διαδικασία αυτή απαιτεί την απομόνωση του ουδέτερου της γραμμής από την μπάρα του ουδετέρου, μπορεί όμως να γίνει με όλους του ουδετέρους συνδεδεμένους και αν η μέτρηση είναι μικρότερη της αναμενόμενης τότε να γίνει διαχωρισμός ουδετέρων και μεμονωμένος έλεγχος).
8. Ρύθμιση τάσης δοκιμής οργάνου και αποτελέσματα ελάχιστης αντίστασης μόνωσης (Risο) κατά ΕΛΟΤ HD384 καθώς και κατά ΚΕΗE :

9. Στην περίπτωση όπου το αποτέλεσμα της μέτρησης είναι μικρότερο του αναμενόμενου θα πρέπει να αποσυνδεθούν οι αγωγοί γείωσης από την μπάρα του πίνακα (ή οι αγωγοί ουδετέρου εφόσον είναι συνδεδεμένοι στην μπάρα ουδετέρου) και να επαναληφθεί η διαδικασία για κάθε ζευγάρι αγωγών ξεχωριστά ανά γραμμή ή κύκλωμα.

Σχόλια αρθρογράφων:
• Η μέτρηση αντίστασης μόνωσης μπορεί να γίνει και σε μία πρίζα της γραμμής (προτιμότερο η πιο απομακρυσμένη) αρκεί να έχουν ακολουθηθεί τα βήματα 1,2 και 3.
• Η μέτρηση μεταξύ L-N δεν απαιτείται από το πρότυπο αλλά μπορεί να γίνει κατά την διάρκεια κατασκευής της εγκατάστασης (ΕΛΟΤ HD384, παράγραφος 61.1.1)  
Συσκευές:
• Είναι σκόπιμο να αποσυνδέσουμε από το δίκτυο όσες συσκευές έχουν φις ή αλλιώς όσες συσκευές χαρακτηρίζουμε ως κινητές συσκευές (τηλεοράσεις, φορητές συσκευές, υπολογιστές, κ.λπ.).
• Υπάρχουν συσκευές οι οποίες είναι μόνιμα συνδεδεμένες (μαγειρεία, κλιματιστικές μονάδες, κ.λπ.) των οποίων η αποσύνδεση μπορεί να είναι δύσκολη ή χρονοβόρα. Αυτές τις αφήνουμε συνδεδεμένες. Εφόσον η μέτρηση της αντίστασης μόνωσης γίνεται σε δύο βήματα L-PE και N-PE και με DC τάση, είναι αδύνατο να βρεθεί η συσκευή (ή αλλιώς τα άκρα της L-N) υπό τάση. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι η τιμή μέτρησης θα είναι μικρότερη από αυτή που θα μετράγαμε μόνο με τους αγωγούς. Αυτό οφείλεται στο ότι είναι γειωμένα τα μεταλλικά μέρη των συσκευών.
• Στην περίπτωση όπου οι συσκευές διαθέτουν μετασχηματιστές μην ξεχνάμε ότι αυτοί μετασχηματίζουν μόνο χρονικά μεταβαλλόμενα μεγέθη άρα AC και όχι DC. Αντίθετα θα δράσουν ως φίλτρα αποκοπής σε DC τάσεις (τάση δοκιμής οργάνων μέτρησης αντίστασης μόνωσης).
• Βασικό στοιχείο κατά την διάρκεια μέτρησης της αντίστασης μόνωσης είναι ότι η τάση δοκιμής (250VDC ή 500 VDC ή 1000VDC) φορτίζεται με DC ρεύμα 1mA.

Σχόλιο κατά ΚΕΗΕ:
Βεβρεγμένοι ή εμπεποτισμένοι είναι οι χώροι όπου υπάρχουν αγώγιμα υγρά ή είναι γεμάτοι από ατμούς ικανούς να προκαλέσουν διάβρωση.
1. Θεωρούνται ως βεβρεγμένοι χώροι (ΚΕΗΕ άρθρο 214) εκείνοι εντός των οποίων τα τοιχώματα, οροφές και δάπεδα είναι ποτισμένα από υγρασία, εκείνοι εντός των οποίων σχηματίζονται συνεχώς ή προσωρινά μεγάλες σταγόνες νερού που οφείλονται σε συμπύκνωση ατμών ή αναθυμιάσεων στους τοίχους, οροφές ή αλλού, και τέλος, οι χώροι εκείνοι οι οποίοι είναι πλήρεις ή επί μακρά διαστήματα από ατμούς νερού ή αναθυμιάσεις (π.χ. δημόσια λουτρά, τυροκομεία, ζυθοποιεία, κεραμουργεία, σφαγεία, βυρσοδεψεία, βαφεία, πλυντήρια, εργοστάσια χαρτιού, χημικών προϊόντων, χημικών λιπασμάτων, κυτταρίνης, εργοστάσια υφαντουργίας, εργοτάξια τα οποία δεν είναι καλυμμένα, οι ψυκτικοί θάλαμοι, τα πλυντήρια ιδιωτικής χρήσης, το εσωτερικό λεβήτων, δεξαμενών, κ.λπ.).
2. Θεωρούνται ως εμπεποτισμένοι δι’ αγωγίμων υγρών ή κεκορεσμένοι δια διαβρωτικών ατμών (ΚΕΗΕ άρθρο 228), οι χώροι των οποίων τα δάπεδα ή τα τοιχώματα είναι ποτισμένα ή καλυμμένα από αγώγιμα υγρά σε τέτοιο σημείο ώστε τυχαία επαφή με τα υπό τάση στοιχεία να παρουσιάζει σοβαρούς κινδύνους για τους ανθρώπους, όπως και οι χώροι γεμάτοι από ατμών οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν διάβρωση ισχυρώς σε μεταλλικά και άλλα υλικά, τα οποία χρησιμοποιούνται σε εσωτερικές εγκαταστάσεις (π.χ. τυροκομεία, αλλαντοποιεία, σφαγεία, βυρσοδεψεία, χυτήρια, ζαχαροπλαστεία, βαφεία, εργοστάσια νημάτων και χαρτιού, εργοστάσια χημικών προϊόντων, χώροι συσσωρευτών, αποθήκες αλατιού, κ.λπ.).